Peja e viteve 1960–1980 ishte një periudhë e rëndësishme për zhvillimin urban, ekonomik dhe kulturor të qytetit.
Gjatë kësaj kohe, qyteti ruajti identitetin e tij tradicional, por njëkohësisht pësoi transformime të mëdha si rezultat i modernizimit të infrastrukturës dhe rritjes së popullsisë.
Karakteristikat kryesore të Pejës në këtë periudhë:
1. Ndërtimet dhe infrastruktura:
Gjatë viteve ‘60 dhe ‘70 u ndërtuan disa prej objekteve më të rëndësishme të qytetit, si Shtëpia e Mallrave, ndërtesat e banimit kolektiv dhe objekte arsimore.
Qyteti nisi të zgjerohej nga qendra historike drejt lagjeve të reja, ku u krijuan zona rezidenciale dhe tregtare.
2. Ekonomia dhe ndërmarrjet:
Në këtë periudhë, Peja ishte një qendër e rëndësishme industriale dhe tregtare në Kosovë. Ndërmarrje si “17 Nëntori” dhe fabrikat e tekstilit dhe ushqimit ishin burime kryesore të punësimit.
Ekonomia u mbështet kryesisht te bujqësia dhe tregtia, ndërsa industria përpunuese nisi të zinte një vend të rëndësishëm.
3. Kultura dhe arti:
Peja ishte e njohur për aktivitetet kulturore, si festivalet, shfaqjet teatrale dhe koncertet. Teatri i Qytetit dhe klubet kulturore luanin një rol të rëndësishëm në jetën sociale.
Kinemaja ishte shumë popullore në atë kohë, duke tërhequr qytetarët për të parë filmat më të fundit jugosllavë dhe ndërkombëtarë.
4. Stili i jetës:
Në këtë periudhë, qytetarët e Pejës jetonin në harmoni me traditën dhe zhvillimin modern. Tregjet dhe kafeteritë tradicionale ishin qendra të rëndësishme sociale.
Moda reflektonte ndikimin e kulturës perëndimore, ndërkohë që zakonet tradicionale ende mbeteshin të fuqishme në jetën e përditshme.
5. Arsimi dhe sporti:
Shkollat dhe institucionet arsimore u zgjeruan ndjeshëm, duke ofruar më shumë mundësi për arsimim.
Peja kishte ekipe të suksesshme sportive, veçanërisht në basketboll dhe futboll, që ishin shumë të dashura për banorët.
Kjo periudhë la një trashëgimi të rëndësishme, e cila ndikon ende sot në identitetin e Pejës si një qytet historik, por edhe modern. Nëse dëshiron detaje më specifike për ndonjë fushë, mund të të ofroj më shumë informacion.
Informacioni që u servua në këtë artikull bazohet në njohuritë e përgjithshme të periudhës historike të Pejës dhe zhvillimeve të ngjashme në qytete të tjera të Kosovës gjatë kohës së Jugosllavisë, si dhe nga burime të përgjithshme historike të përpunuara.
Për burime më specifike dhe të verifikueshme për Pejën e viteve 1960–1980, kemi parë se mund të konsultohen:
1. Arkivat komunale të Pejës – për të dhëna zyrtare mbi ndërtimet dhe zhvillimin ekonomik.
2. Biblioteka Kombëtare e Kosovës – për literaturën historike që trajton këtë periudhë.
3. Agjencia Kosovare e Privatizimit (AKP) – për të dhëna mbi ndërmarrjet e asaj kohe dhe procesin e privatizimit pas viteve ‘90.
4. Gazeta dhe revista të kohës – si “Rilindja” dhe botimet lokale të Pejës që dokumentonin jetën kulturore dhe sociale.
/Pejanefokus.net.