Peja është një nga qytetet më të bukura dhe historike të Kosovës, me një kombinim të natyrës mahnitëse dhe trashëgimisë kulturore, ndërsa Peja në Fokus ka gjurmuar për të sjellur disa kuriozitete interesante për Pejën, të cilat i gjeni në këtë artikull.
- Gryka e Rugovës – Një nga më të bukurat në Evropë
Është një nga atraksionet natyrore më të njohura në Kosovë dhe konsiderohet ndër më të bukurat në Evropë. Ajo shtrihet mbi 25 km dhe arrin lartësi deri në 1,000 metra, duke ofruar peizazhe spektakolare, ujëvara dhe shpella të fshehura.
- Manastiri i Pejës – Trashëgimi e UNESCO-s
I ndërtuar në shekullin XIII, është një nga monumentet më të rëndësishme kulturore dhe fetare në Ballkan. Ai është pjesë e Listës së Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s dhe shquhet për afresket e tij të ruajtura mirë.
- Peja, qendra e industrisë së birrës në Kosovë
Është shtëpia e fabrikës më të njohur të birrës në Kosovë, “Birra Peja”. Kjo birrë është një nga produktet më të eksportuara dhe më të preferuara në vend dhe më gjerë.
- Shpella e Radacit – Misterioze dhe e pashfrytëzuar plotësisht
Kjo është një tjetër perlë e fshehur e Pejës. Megjithëse vetëm një pjesë e saj është e hapur për vizitorët, ajo konsiderohet si një nga shpellat më interesante në Kosovë, me stalaktite dhe stalagmite të mrekullueshme.
- Peja në kohën osmane
Gjatë sundimit osman, Peja ishte një qendër e rëndësishme tregtare dhe administrative. Ajo kishte një treg të zhvilluar dhe pazarin e njohur, i cili edhe sot është një atraksion për vizitorët që dëshirojnë të përjetojnë kulturën dhe traditat e vjetra.
- Lugina e Drinit të Bardhë – Burimi në zemër të natyrës
Lugina e Drinit të Bardhë ndodhet pranë Pejës, ku gjendet burimi i lumit Drini i Bardhë. Ky vend është shumë i vizituar për natyrën e tij të mrekullueshme dhe për ujërat e pastra që burojnë nga shkëmbinjtë.
- Tradita e zejtarëve dhe dyqanet e vjetra
Peja ka një traditë të gjatë të zejtarëve, sidomos në prodhimin e qilimave dhe punimeve në bakër. Edhe sot mund të gjesh dyqane të vogla ku artizanët punojnë me dorë produkte tradicionale.
- Lidhja e Pejës – Një moment historik
Në vitin 1899, në Pejë u themelua Lidhja e Pejës, një lëvizje politike kombëtare e udhëhequr nga Haxhi Zeka, që kishte për qëllim mbrojtjen e të drejtave të shqiptarëve dhe autonominë e tyre.
- Peja – Qyteti i sportit dhe alpinizmit
Peja është një qendër e rëndësishme për sportin në Kosovë, sidomos për basketbollin dhe alpinizmin, e tashmë edhe në xhudo.
Klubi i basketbollit “Peja” ka një histori të pasur dhe tifozët e saj janë ndër më të zjarrtët në vend. Ndërkohë, malet përreth ofrojnë mundësi të shkëlqyera për hiking, ngjitje dhe sporte ekstreme.
- “Kulla e Jashar Pashës” – Dëshmi e arkitekturës tradicionale
Kulla e Jashar Pashës është një nga kullat më të njohura të Pejës, e cila daton nga periudha osmane. Ajo përfaqëson arkitekturën tradicionale shqiptare dhe është një dëshmi e rëndësishme e historisë së qytetit.
Peja është një vend me shumë histori, kulturë dhe bukuri natyrore që e bën atë një destinacion të veçantë për të gjithë ata që e vizitojnë.
- Rruga e Mullinjve – Trashëgimi e lashtë
Peja dikur kishte shumë mullinj uji përgjatë lumenjve të saj, të cilët shërbenin për bluarjen e drithërave. Edhe sot, disa prej tyre janë ende në funksion ose ruhen si monumente historike.
- Peja, qyteti i burimeve të ftohta
Peja ka disa burime natyrore të ujit të pastër dhe të ftohtë. Burimi i Radacit dhe ai i Rugovës janë ndër më të njohurit, të cilët tërheqin vizitorë për ujin e tyre të kristaltë dhe për ambientin natyror që i rrethon.
- Gryka e Rugovës – Misteret e shpellave të pazbuluara
Gryka e Rugovës ka mbi 30 shpella të njohura, por shumë prej tyre nuk janë eksploruar plotësisht. Disa legjenda thonë se këto shpella dikur ishin vende të fshehta për luftëtarët dhe strehim për banorët gjatë kohërave të vështira.
- Peja, qyteti i zanave sipas mitologjisë shqiptare
Sipas besimeve të vjetra shqiptare, malet e Pejës janë vendbanimi i zanave – krijesave mitike të fuqishme që mbrojnë natyrën dhe luftojnë kundër forcave të liga. Gryka e Rugovës shpesh përmendet në tregimet popullore si një vend i shenjtë i zanave.
- Xhamia e Çarshisë – Një nga më të vjetrat në Kosovë
Xhamia e Çarshisë në Pejë është ndërtuar në shekullin XV dhe është një nga më të vjetrat në Kosovë. Ajo ka një arkitekturë unike osmane dhe ka mbijetuar shumë sfida historike.
- Hoteli i parë në Pejë – Historia e mikpritjes
Në fillim të shekullit XX, Peja kishte disa hane dhe bujtina të vogla për tregtarët dhe udhëtarët. Një nga hanet më të njohura të asaj kohe ishte “Hani i Haxhi Zekës”, që shërbente si qendër tregtare dhe vend për pushim.
- Peja dhe Rruga e Mëndafshit
Dikur, Peja ishte një pikë ndalese e rëndësishme për tregtarët që udhëtonin nga Perandoria Osmane drejt Evropës. Ky qytet ishte i njohur për tregtinë e mëndafshit, lëkurëve dhe mallrave të tjera të çmuara.
- Rrushi i Pejës – Një verë unike në Kosovë
Zona përreth Pejës ka tokë pjellore dhe klimë të favorshme për kultivimin e rrushit. Në të kaluarën, Peja kishte disa kantina vere të njohura për prodhimin e verës vendase me shije unike.
- Peja në letërsinë dhe poezinë shqiptare
Shumë poetë dhe shkrimtarë shqiptarë e kanë përmendur Pejën në veprat e tyre. Gjergj Fishta dhe Fan Noli shpesh kanë përmendur këtë qytet në poezitë dhe shkrimet e tyre historike, pa harruar edhe kontributin e Azem Shkrelit, emrin e të cilit e ka bibloteka e qytetit.
- Peja, qendra e bletarisë në Kosovë
Peja dhe Rugova janë të njohura për prodhimin e mjaltit cilësor. Klima malore dhe bimësia e pasur e bëjnë këtë rajon ideal për bletari, dhe mjalti i Rugovës është një nga më të kërkuarit në treg.
- Ujëvara e Drinit të Bardhë – Një perlë natyrore
Një nga ujëvarat më të bukura në Kosovë ndodhet pranë burimit të Drinit të Bardhë, afër fshatit Radac. Ujëvara është rreth 25 metra e lartë dhe është një destinacion shumë i njohur për turistët dhe fotografët.
- Peja – Qyteti me më së shumti ura historike
Në Pejë dhe rrethinën e saj ka disa ura të vjetra osmane, përfshirë Urën e Haxhi Zekës dhe urën e Gurit në Rugovë. Këto ura dëshmojnë për rëndësinë historike të qytetit si qendër tregtare, ende nuk dihet gjeneza edhe e disa emërtimeve për disa ura të tjera, si “Ura e zallit”, “Ura e Milet Bbahqes”, e ajo e “Gegajve”, port ash së voni mbi lumin e saj, në Pejë janë vendosur edhe disa ura të reja, që nuk dihet se si do të emërtohen.
- Tradita e pasur e muzikës popullore
Peja ka një trashëgimi të pasur në muzikën popullore, sidomos me çiftelinë dhe sharkinë. Kënga epike dhe rapsodët nga Peja janë të njohur në të gjithë Kosovën, duke mos lënë anash edhe shoqëritë kulturore e artistike të këtij qyteti.
- Peshqit e liqeneve të Rugovës – Unik në rajon
Liqenet akullnajore të Rugovës janë shtëpi për disa lloje të peshqve që gjenden rrallë diku tjetër në Kosovë, duke përfshirë troftën e egër, ndërsa vlenë të theksohet se peshkimi në lumin e Lumbardhit është i ndaluar.
- Mali i Hajlës – Një ndër më të bukurit në Ballkan
Mali i Hajlës, me lartësi 2,403 metra, është një nga destinacionet më të pëlqyera për alpinistët dhe adhuruesit e natyrës. Ai ndodhet midis Kosovës dhe Malit të Zi dhe ofron pamje mahnitëse.
- Banja e Pejës – Ujë termal me veti shëruese
Banja e Pejës është një nga vendet e pakta në Kosovë, që ndodhet në fshatin Baicë të Istogut, pak metra larg Pejës, ecila ka ujëra termale natyrore, të cilat besohet se kanë veti shëruese për sëmundje të ndryshme reumatike dhe të lëkurës.
- Kalaja e Pejës – Gjurmë të lashtësisë
Edhe pse sot ka mbetur pak nga ajo, Kalaja e Pejës besohet të ketë qenë një vendbanim i rëndësishëm që nga koha ilire. Disa mbetje të mureve mund të shihen ende në zonën e saj.
- Peja dhe tradita e kultivimit të arrave
Rajoni i Pejës ishte i njohur për kultivimin e arrave, të cilat eksportoheshin edhe jashtë vendit. Shumë familje në Pejë kanë pasur pemishte arre që datonin prej dekadash.
- Legjenda e Shpates së Haxhi Zekës
Thuhet se Haxhi Zeka kishte një shpatë të veçantë, e cila u konsiderua si një relike e rëndësishme historike. Shpata është zhdukur me kohën, por legjenda rreth saj ende jeton në tregimet e popullit.
- Peja si destinacion i turizmit ekstrem
Peja është një nga qendrat kryesore për turizmin ekstrem në Kosovë. Përveç hiking dhe ngjitjeve malore, Gryka e Rugovës ofron mundësi për zip-line, ngjitje në shkëmbinj dhe sporte ujore si rafting në lumin Lumbardh.
Peja ka pafund histori dhe bukuri për të eksploruar./Pejanefokus.net